አምባሳደሩ ባቀረቡት መግለጫ በምክትል ጠቅላይ ሚኒስትርና የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ክቡር አቶ . ደመቀ መኮንን የተከናወኑ የዲፕሎማሲዊ የሥራ እንቅስቃሴዎችን፣ የኢትዮጵያ-ሱዳን የድንበር ውዝግብን፣ የታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ የሶስትዮሽ ድርድር ያለቤት ሁኔታ፣ የምጣኔ ሀብት ዲፕሎማሲ፣ የአቅም ግንባታ ተግባራት እና እና ከኢትዮጵያውያን ጋር ትብብር ለማጠናከር በአውሮፓ ባሉ የኢትዮጵያ ዲፕሎማቲክ ሚሲዮኖች የተከናወኑ ሥራዎች፣ እንዲሁም በኢኮኖሚና በዜጋ ተኮር ዲፕሎማሲ ባለለፈው ሳምንት ውስጥ ያከናወኗቸው ዋና ዋና ሥራዎች ያካተተ ነው፡፡
I. ምክትል ጠቅላይ ሚኒስትርና ውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ክቡር አቶ ደመቀ መኮንን ያከናወናቸው ዋና ዋና ዲፕሎማሲያዊ ሥራዎች
• የኢፌዴሪ ምክትል ጠቅላይ ሚኒስትር እና የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር አቶ ደመቀ መኮንን እና የአውሮፓ ህብረት የውጭ ጉዳይ እና ደህንነት ፖሊሲ ከፍተኛ ተወካይ ሚስተር ጆሴፍ ቦረል በስልክ ተገኝተው በወቅታዊው የትግራይ ክልል ሰብዓዊ ሁኔታ ላይ ሀሳባቸውን ተለዋውጠዋል ፡፡ በክልሉ ክላስተርን መሠረት ባደረገ የማስተባበር ዘዴ እየተተገበረ ባለው የክልሉ የመልሶ ግንባታና መልሶ ማቋቋም ሥራዎች አቶ ደመቀ ለከፍተኛ ተወካዩ ገለፃ አድርገዋል ፡፡
• ምክትል ጠቅላይ ሚኒስትር እና የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሩ ከኢትዮጵያ የፐብሊክ ዲፕሎማሲ ቡድን ክላስተር አመራሮች ጋር በጽህፈት ቤታቸው ተገኝተው ተወያይተዋል ፡፡ ስብሰባው የሀገሪቱን ሉዓላዊነት በመጠበቅ ረገድ የፐብሊክ ዲፕሎማሲያዊ ቡድኑን በተሻለ ለመጠቀም የሚቻልበትን መንገድ ለመምከር ነበር ፡፡ በፐብሊክ ዲፕሎማሲ ቡድኑ መከናወን ያለባቸውን ሥራዎች በተመለከተ የክላስተር አመራሮች ዝርዝር ዕቅዶችን ማቅረባቸውን ተከትሎም በቀጣይ ትኩረት በሚሰጣቸው ጉዳዮች ላይ ውይይት ተካሂዷል ፡፡
• ክቡር አቶ ደመቀ በእንግሊዝ የኢትዮጵዊያን ግብረሃይል በለንደን ከሚገኘው የኢትዮጵያ ኤምባሲ ጋር በመተባበር በኢትዮጵያ የተፈናቀሉ እና የተጎዱ ዜጎችን ለመርዳት በጋራ ባዘጋጁት የቨርቹዋል ገንዘብ ማሰባሰቢያ ዝግጅት ላይ ተሳትፈዋል፡፡ በዝግጅቱ ከምክትል ጠቅላይ ሚኒስትርና ውጭ ጉዳይ ሚኒስትሩ ጋር የሰላም ሚኒስትሯ ክብርት ወ/ሮ. ሙፈሪያት ካሚል ክብር እንግድነት ተሳትፈዋል፡፡ የገቢ ማሰባሰቢያ ፕሮግራሙ ለ 3 ሳምንታት የሚቆይ መሆኑ ታውቋል፡፡
• እንደዚሁም ምክትል ጠቅላይ ሚኒስትር እና የኢትዮጵያ ውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ደመቀ መኮንን እና የጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ አህመድ የማክሮ ኢኮኖሚ አማካሪ አምባሳደር ግርማ ብሩ ጥር 5 ቀን 2005 የውጭ ቀጥተኛ ኢንቨስትመንትን የመሳብ ተግዳሮቶችን ለፍታት የተቋቋመውን የጋራ መድረክ መደበኛ ስብሰባ መርተዋል ፡፡ ስብሰባው የውጭ ባለሀብቶች በአገሪቱ ውስጥ እያጋጠሙ ያሉትን ችግሮችን እና የታዩ መሰናክሎችን ለማቃለል የተወሰዱ እርምጃዎች ላይ ውይይት ተደርጓል ፡፡
II. የኢትዮጵያ-ሱዳን የድንበር ውዝግብ
የኢትዮ-ሱዳንን ድንበር በሚመለከት የድንበር ስምምነት በኢትዮጵያ መንግስት እና በሱዳንየእንግሊዝ የቅኝ ገዢ አስተዳደር መካከል ተፈርሟል ፡፡
- በስምምነቱ የጋራ ድንበር ማካለል የጋራ የድንበር ኮሚሽን ማቋቋምን የሚገልጽ ነው።
- የእንግሊዙ ተወካይ (ሜጀር ግዌን) የኢትዮጵያ ተወካይ ሳይኖር ወይም የኢትዮጵያ መንግስት ፈቃድ ሳይሰጥ በተናጠል የድንበር ማካለል ስራውን አካሂዷል ፡፡
- በዚህ ምክንያት በተለይም በዳግላይሽ ተራራ በስተሰሜን ያለው የግዌን ድንበር ማካለል አከራካሪ ሆኖ ቆይቷል ፡፡
- በሁለቱ አገራት መካከል ለረጅም ጊዜ የዘለቀው የድንበር ውዝግብ ለመፍታት የኢትዮጵያ እና የሱዳን የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሮች በማስታወሻ ልውውጥ ተስማሙ።
ከዳግላይሽ ተራራ በስተደቡብ ያለውን የድንበር ማካለል ሂደት ለመቀጠል ።
በአጨቃቻቂ ድንበር ክልል ውስጥ ባሉ የሰፈሮች እና እርሻዎች ምክንያት የሚመጣውን ችግር ለማጥናት ሰላማዊ የመፍትሔ አቅጣጫ ለማስቀመጥ ፡፡
- ማስታወሻዎቹ ከተፈረሙ ከሁለት ወራት በኋላ የሱዳን የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ለጊዜው ለሱዳን መንግስት ለጊዜው ለአፍሪካ አንድነት ድርጅት ሊቀመንበር (አአድ.) ደብዳቤ በመፃፍ ስምምነቱን ለድርጅቱ ማሳወቁን ለኢትዮጵያ በደብዳቤ የገለጹ መሆኑ፡፡
- ከዚህ በተጨማሪ በተባበሩት መንግስታት ቻርተር አንቀፅ 102 መሠረት የሱዳን መንግስት የ 1972 ማስታወሻዎችን ልውውጥ ማፅደቅና ማስቀመጡን ለኢትዮጵያ አሳውቀዋል ፡፡
- እ.ኤ.አ. በ 1972 በማስታወሻዎች ልውውጥ መሠረት የታቀደ እንደመሆኑ በእርሻ እና በሰፈራ ምክንያት ለሚፈጠረው ችግር ሰላማዊ መፍትሄ ማግኝት ከዳግሊሽ ተራራ በስተሰሜን የሚገኘው የግዌን መስመርን እንደገና ለማካለል ቅድመ ሁኔታ ነው ፡፡
• 1974 እ.ኤ.አ.- የ 1972 የማስታወሻ ልውውጥ ስምምነት ከተፈረመ ወዲያውኑ ሁለቱም አገራት ከዳግላይሽ በስተደቡብ ያለውን ድንበር እንደገና ለማካለል የጋራ የድንበር ኮሚሽን አቋቋሙ ነገር ግን እ.ኤ.አ. በ 1974 በኢትዮጵያ የመንግስት ለውጥ በመካሄዱ ምክንያት የተስማሙበት እንደገና የማካለል ፕሮጀክት ተግባራዊ አልሆነም ፡፡
• 2000 እ.ኤ.አ.
- ኢትዮጵያም ሆነ ሱዳን በ 1972 የማስታወሻ ልውውጥን ለመተግበር እና ከዳግላይሽ በስተሰሜን አካባቢ በሰፈራ እና እርሻ ዙሪያ ለተፈጠረው ችግር እርቀ ሰላማዊ መፍትሄ እንዲፈጥር ኃላፊነት የተሰጠውን የጋራ ልዩ ኮሚቴ ለማቋቋም ወሰኑ ፡፡
- በተጨማሪም ሁለቱም ሀገሮች በጋራ ልዩ ኮሚቴው በተለይም በወሰን ዙሪያ በተፈጠረው ችግር መፍትሄ ላይ በመመርኮዝ የሁለቱን አገራት የድንበር መስመር እንደገና ለማካለል የጋራ ድንበር ኮሚሽን (Joint Border Committee) እና የጋራ የቴክኒክ ድንበር ኮሚቴ (Joint technical committee) ለመመስረት ከዳግላይሽ ተራራ በስተ ሰሜን ላለው ውዝግብ መፍትሄ ለመስጠት ተስማምተዋል ፡፡
- የጋራ ልዩ ኮሚቴው ምንም እንኳን ስምንት ስብሰባዎችን ቢያካሂድም እ.ኤ.አ. በ 1972 የማስታወሻ ልውውጥ እና በሁለቱ ሀገራችን ስምምነት በፀደቀው የማጣቀሻ ውሉ የተሰጠውን ስራ አላጠናቀቀም ፡፡
• 2005 እ.ኤ.አ.
- ድርድሩ በሚካሄድበት ወቅት ሁለቱ አገራት በሚስማሙበት እርማታዊ መፍትሄ ላይ የመጨረሻ ስምምነት እስኪደረስ ድረስ ለተወሰነ ፈታኝ ጊዜያዊ መፍትሄ ለመስጠት በ 2005 የመግባቢያ ስምምነት (MoU) ተፈራረሙ ፡፡
- የመግባቢያ ሰነዱ የኢትዮጵያ ዜጎችን ላለማፈናቀል በመስማማት አሁን ያሉበትን ሁኔታ በድጋሚ እንዳረጋገጠ እና አዲስ ዘልቆ እንዳይገባ መከልከሉ ሊሰመርበት ይገባል ፡፡
- በ2005 እ.ኤ.አ .የመግባቢያ ስምምነት የ 1972ን የማስታወሻ ልውውጥን የሚደግፍ እና ጊዜያዊ መፍትሔ ለማበጀት ያለመ ነበር፡፡ ስለዚህ በ 1972 ልውውጥ ለጋራ ልዩ ኮሚቴ የተሰጠውን አደራ ለመተካት በጭራሽ የታሰበ አይደለም።
2. የወደፊት አቅጣጫ
• በ 1972 በማስታወሻ ልውውጥ መሠረት የተቋቋመው የጋራ ልዩ ኮሚቴ ስብሰባውን እንደገና ለመሰብሰብ እና ለሚመለከተው አካል እርቀ ሰላም እንዲፈቅድ የመጨረሻ ሪፖርቱን እንዲያቀርብ መልሶ እንዲነቃ ማድረግ ፡፡ ስለሆነም ከዳግላይሽ በስተሰሜን በሚገኘው ክፍል ውስጥ የግዌን መስመር እንደገና ከመካለሉ በፊት ሰላማዊ የመፍትሄ አቅጣጫ መከናወን የግድ አስፈላጊ ነው ፡፡
• የድንበር መስመሩ የሁለቱም አገራት ዜጎች ትብብር የሚያጠናክር የግንኙነት ነጥብ በመሆኑ የመለያየት ግድግዳ መሆን የለበትም ፡፡ የድንበር ጉዳዮች በሚመለከታቸው አካላት መካከል በድርድር እና በውይይት የሚፈቱ ዓለም አቀፍ ደንብ እና ልምዶችን በመከተል መሆን ይኖርበታል፡፡
• ማንኛውም ዓይነት የአንድ ወገን እንቅስቃሴ ዘላቂ መፍትሔ ለማምጣት አይረዳም ፡፡ ሱዳን በአሁኑ ወቅት እያደረገች ያለችው ተግባር ታይቶ የማይታወቅ እና የህዝቦን ፍላጎት ያላገናዘበ ነው፡፡
III. የህዳሴ ግድብ
• የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሮች እና የኢትዮጵያ፣ የግብፅ እና የሱዳን የውሃ ጉዳዮች ሚኒስትሮች ቬርቿል ስብሰባን ጥር 02 ቀን 2021 አካሂደዋል፡፡
• የአፍሪካ ህብረት ስራ አስፈፃሚ ምክር ቤት ሰብሳቢ ለሶስቱ ሀገራት ከአፍሪካ ህብረት ከተሰየሙ ባለሞያዎች ጋር የሶስት ቀናት የሁለትዮሽ ስብሰባ ለማድረግ የሶስትዮሽ ስብሰባ ተከትሎም ውጤቱን ለጽህፈት ቤታቸው ሪፖርት እንዲያደርጉ ሀሳብ አቀረበ ፡፡
• ኢትዮጵያ እና ግብፅ በቀረበው ሀሳብ ተስማምተው ሳሉ ሱዳን ውድቅ አድርጋለች (የባለሙያዎችን ቢጋር ማሻልን እንደ ቅድመ ሁኔታ አስቀጣ)፡፡
• የአፍሪካ ህብረት ስራ አስፈፃሚ ምክር ቤት ሰብሳቢ ለአፍሪካ ህብረት ሊቀመንበር ሪፖርት ያደርጋሉ ፡፡
• በርካታ የኢትዮጵያ አምባሳደሮች እና ዲፕሎማቶች የተሳተፉበት የአካባቢ ጥበቃ ዲፕሎማሲ ከፍተኛ ደረጃ የቬርቿል አውደ ጥናት ትናንት (ጥር 03) ተጀምሯል ፡፡ ለአራት ቀናት የሚቆየው አውደ ጥናት በአየር ንብረት ለውጥ ሳይንስ እና በአየር ንብረት ዲፕሎማሲ መሰረታዊ ጉዳዮች ፣ በዓለም አቀፍ የአየር ንብረት ለውጥ ፖሊሲ ማዕቀፎች እና በድርድር ላይ የአየር ንብረት ለውጥ ውሳኔ አሰጣጥ ዓለም አቀፍ ታሳቢዎችን ያካተተ ነው ፡፡ ሚኒስትር ዴኤታው ክቡር . አምባሳደር ሬድዋን ሁሲየን በአለም አቀፍ መድረክ ከአየር ንብረት ለውጥ ችግር ትኩረት አግኝቶ በትብብር መፍትሄ እንዲያገኝ ግንባር ቀደም ለመሆን ኢትዮጵያ ያላትን ቁርጠኝነት አጉልተው ያሳዩበት ንግግር አድርገዋል፡፡
• በፈረንሳይ የሚገኘው የኢትዮጵያ ኤምባሲ ከባለድርሻ አካላት ጋር በመተባበር ትናንት (ጥር 03) በበይነ መረብ የኢትዮጵያ ቡና ማስተዋወቂያ ስብሰባ አካሂዷል ፡፡ በስብሰባው ላይ ከ 53 በላይ የቡና ዘርፍ ተዋናዮች ከፈረንሳይ ፣ ከስፔን እና ከፖርቹጋል የመጡ አስመጪዎችን እንዲሁም ከኢትዮጵያ ተሳትፈዋል ፡፡ ሚኒስትር ዴኤታው ወ / ሮ ፅዮን ተክሉ በመድረኩ ላይ በክብር እንግድነት ተሳትፈው ንግግር አድርገዋል፡፡
VI. በኢትዮጵያውያን እና በአውሮፓ ያሉ ሚሲዮኖች የተካሄዱ
• የጄኔቫ ፕሬስ ክበብ እና በጄኔቫ የኢትዮጵያውያን ኔትወርክ ለድርጊት ግብረ ኃይል (NEGAT) በጄኔቫ ከሚገኘው የኢትዮጵያ ቋሚ መልዕክተኛ ጽ/ቤት ጋር በመተባበር ጋዜጣዊ መግለጫ መስጠታቸውን አምባሳደር ዘነበ ከበደ ገለፁ። ኮንፈረንሱ በኢትዮጵያ ወቅታዊ ሁኔታ ላይ ያተኮረ ነው ፡፡ በትግራይ ክልላዊ መንግስት የህግ አስከባሪ ስራን አስመልክቶ በማኅበራዊ እና በዋና ዋና የመገናኛ ብዙሃን የሚሰራጩ የተሳሳቱ መረጃዎች ማስተካከልና ትክክለኛ እይታ ለመፍጠር ያለመ ነበር፡፡ የኢትዮጵያ ጠቅላይ አቃቤ ህግ ዶ / ር ጌድዮን ቲሞቴዎስ ፣ የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት ኮሚሽን ዋና ኮሚሽነር ዶ / ር ዳንኤል በቀለ እና ፕሮፌሰር ብርሃኑ ነጋ ከኢትዮጵያ ዜጎች ለማህበራዊ ፍትህ (እዜማ) በህወሃት ቡድን ላይ በተወሰደው እርምጃ ዙሪያ ያላቸውን ሚልከታ አንፀባርቀዋል ፡፡
• በተባበሩት መንግስታት የሰብዓዊ መብቶች ከፍተኛ ኮሚሽነር ጽህፈት ቤት ወ/ሮ ሚ ሚሼል የሰሜን ኢትዮጵያ ሁኔታን አስመልክቶ እ.ኤ.አ ዲሴምበር 22 ቀን ያወጡትን በእውነታ ላይ ያልተመሰረተ ጋዜጣዊ መግለጫን ተከትሎ በአውሮፓ የሚገኙ የኢትዮጵያ ስለድርጅቶች የተሰማቸውን ጥልቅ ሀዘንና ብስጭት በመግለጽ መግለጫ ሰጡ ፡፡ ደብዳቤው የተጀመረው በጄኔቫ ለድርጊት ግብረ ኃይል በተደረገው የኢትዮጵያውያን ነትወርክ ሲሆን በአውሮፓ ውስጥ ከ20 በላይ በሆኑ ማህበራት የተደገፈ ነው ፡፡
